Lenfödem de Dekonjestif Solunum Egzersizleri

Egzersizlerle ilgili üç bölümlük dizinin bu son bölümünde, tedavinin ve yönetimin ayrılmaz bir parçası olan lenfödem de dekonjestif solunum egzersizleri konusuna değinmek istiyorum.

Lenfödem de Dekonjestif Solunum Egzersizleri

Kan dolaşım sistemindeki kalpten farklı olarak, lenfatik sistemin lenfatik sıvıyı kan dolaşımına geri itmek için aktif bir pompası yoktur. Etkili lenf akışı, özellikle lenfatik sistemin işlevselliği tehlikeye düşerse, yeterli kas ve eklem aktivitesine bağlıdır. Dekonjestif egzersizler, hasta lenfödem yönetiminde önemli bileşenler olan kompresyon giysilerini veya bandajları giyerken gerçekleştirildiğinde en etkilidir. İdeal olarak, dekonjestif egzersiz protokolleri yaklaşık 10-15 dakika boyunca günde iki ila üç kez yapılır ve hasta, egzersizleri takiben en az 10 dakika boyunca etkilenen uzuv kaldırılmış olarak dinlenmelidir.

Bu aktif, dirençli olmayan ve tekrarlayan egzersiz protokolleri, lenfödem terapisti ve / veya doktor tarafından, lenfödemden etkilenen hastalar için bireysel hedefleri karşılamak üzere özelleştirilmelidir. Lenfödem evresi ve tipi, eklem ve kas aktivitesinin spesifik kısıtlamaları ve sınırlamaları ve ek tıbbi durumlar dikkate alınmalıdır.

Nefes egzersizleri

Derin karın solunumunda diyaframın aşağı ve yukarı hareketi, lenfatik sıvının kan dolaşımına yeterli geri dönüşü için gerekli bir bileşendir. Bacak lenfödemli hastalar, diyafragmatik solunum egzersizlerini içeren bir egzersiz programından büyük ölçüde yararlanır; bununla birlikte, karın solunum egzersizleri de kol lenfödemli hastalar için faydalıdır. Diyaframın hareketi, karın, göğüs kafesi ve belin dışa ve içe hareketleri ile birleştirildiğinde, genel refahı, peristalsis ve venöz kanın kalbe geri dönmesini de teşvik eder.

Aşağıda, Lenfödem Yönetimi kitabında yayınlanan üst ve alt ekstremite için nefes egzersizleri ile birlikte örnek dekonjestif egzersiz protokolleri yer almaktadır. Bu kitapta ayrıca, lenfödemden etkilenen hastalar için kendi kendine MLD ve kendi kendine bandaj protokolleri bulunmaktadır. Aşağıdaki egzersiz protokolleri kılavuz niteliğindedir ve özetlenen hareketler rahatsızlık, acı veya ağrıya neden olmamalıdır.

Herhangi bir egzersiz programına başlamadan önce, özellikle ek tıbbi durumlarınız varsa, lütfen doktorunuzun onayını aldığınızdan emin olun.

Üst Ekstremite İçin Dekonjestif Egzersizler

• Egzersizler kompresyon bandajları veya kompresyon giysileri ile yapılmalıdır (suda egzersiz yapılması hariç)
• Egzersizleri yaparken sıkı veya kısıtlayıcı giysiler (sıkı iç çamaşırı veya sütyen, ağır meme protezi) giyilmemelidir
• Egzersizler yaklaşık 10-15 dakika boyunca günde iki kez yapılmalıdır. Programın süresi rahat bir zaman içinde yavaşça arttırılmalıdır.
• Hareketler yavaş ve kontrollü bir şekilde yapılmalı ve kaslar her bir egzersiz arasında gevşetilmelidir. Gevşeme aşaması en az egzersiz sırasında harcanan süre kadar sürmelidir

Egzersizler, arkaya eğilmeden taburede veya sandalyede oturarak yapılır. Ancak egzersizlerin çoğu yerde yatarak da yapılabilir. Seans boyunca uygun solunum teknikleri kullanılmalıdır.

Karın Solunumu (3 tekrar)

İki elinizi karnınıza yerleştirin

Burnunuzdan karnınıza derin bir nefes çekin (ellerinizle nasıl nefes aldığınızı hissedin)

Ağzınızdan nefes verin

Gün boyunca mümkün olduğunca sık nefes egzersizleri yapın

Boyun Egzersizleri (her biri 2-3 tekrar)

Başınızı yavaşça çevirin ve mümkün olduğunca sağa bakın; normal pozisyona dön; sol tarafta tekrarla

Başınızı sağa doğru bükün ve omzunuza kulağınızla dokunmaya çalışın (omzunuzu silkmeyin). Başlangıç pozisyonuna dönün ve sol taraf için tekrarlayın

Omuz Egzersizleri

“Dairesel Omuz Çevirme” (her biri 3-5 tekrar)

Omuzları dönüşümlü olarak sağ ve sol tarafta döndürün.

Omuzları ileri ve geri kullanarak omuzu dairesel hareket ettirin.

“Omuz silkme” (her biri 3-5 tekrar)

Hem omuzları silkin hem de nefes alın. Omuzlar rahatlarken nefes verin

Kol Egzersizleri (her biri 3-5 tekrar)

Parmaklar

Avuç içi ve parmaklarınızı bir araya getirin

Küçük parmakları birbirinden uzaklaştırın ve bir araya getirin

Yüzük parmaklarını birbirinden uzağa ve geriye doğru hareket ettirin

Her parmağınızla devam edin

Alternatif pozisyon

Avuç içlerini yukarı bakacak şekilde vücudun önünde tutun:

Başparmağınızı ve işaret parmağınızı birlikte hareket ettirin, böylece parmak pedleri birbirine temas eder, açık ele geri döner

Başparmak ve yüzük parmağını birlikte hareket ettirin, böylece parmak pedleri birbirine temas eder, açık ele geri döner

Her parmağınızla devam edin

El

Elleri alternatif olarak değiştir, diğer el bacağın üstünde dinlendirilir

Yumruk yap ve yaklaşık üç saniye bekle

Yumruğu açın ve eli yaklaşık üç saniye gevşetin

Yumruk yapın ve bileğinizi saat yönünde ve saat yönünün tersine çevirin

Yumruk yap ve karşı omzuna dokun

Kol ve Eller

“Portakal toplama”

Kolu gerin ve öne doğru eğin

Yumruk yap ve elini bacağına döndür

“Merdivene tırmanın”

Kollar arasında geçiş yapın ve yaklaşık 30-40 saniye devam edin

Kollarınızı başınızın üzerine kaldırın

Hayali merdiven basamaklarını kavrayın ve olabildiğince yükseğe çıkın (oturmaya devam edin)

“Yüzme”

Kurbağalama stili yüzmeyi olabildiğince öne doğru kullanın, kolları yana, sonra dizlere ve öne doğru hareket ettirin

“Elinizle Diğer Dizinizi İtin” (Kollar arasında geçiş yapın)

Bir elin avuç içini karşıt diz üzerine yerleştirin ve el ile aşağı doğru diz ile yukarı itin

Beş saniye bekle

Süpürge sopası ile egzersizler (her biri 3-5 tekrar)

“Sopa da yukarı ve aşağı tırmanmak”

Çubuğu ellerinizle dizleriniz arasında dikey olarak tutun

Çubuğu bir elinizle alttan tutun ve alternatif ellerle çubuktan yukarı ve aşağı yürüyün

“Ağırlık kaldırma”

Çubuğu avuç içi yukarı bakacak şekilde iki elinizle yatay olarak tutun

Çubuğu yukarı ve başınıza doğru kaldırın ve orijinal konumuna geri getirin

“Çubuğu Sıkma”

Çubuğu avuç içi aşağı ve yaklaşık bir ayak aralıklı olarak iki elinizle yatay olarak tutun

Bir el ileri ve geri hareket eden çubuğu sıkmaya çalışın

Yaklaşık 3-5 saniye tutun ve diğer yönde sıkın

“Kano”

Çubuğu avuç içi aşağı ve yaklaşık bir ayak aralıklı olarak iki elinizle yatay olarak tutun

Güzel ve büyük vuruşlarla her iki yana kürek çekmeye başlayın

Alt Ekstremite İçin Dekonjestif Egzersizler

• Egzersizler kompresyon bandajları veya kompresyon giysileri giyerek yapılmalıdır (suda egzersiz yapılması hariç)
• Egzersizleri yaparken sıkı veya kısıtlayıcı giysiler giyilmemelidir
• Egzersizler yaklaşık 10-15 dakika boyunca günde iki kez yapılmalıdır. Programın süresi rahat bir süre içinde yavaşça arttırılmalıdır.
• Hareketler yavaş ve kontrollü bir şekilde yapılmalı ve kaslar her bir egzersiz arasında gevşetilmelidir. Gevşeme aşaması en az egzersiz sırasında harcanan süre kadar sürmelidir

Egzersizler, sırt üstü yatar pozisyonda, tercihen minderli bir hasır veya bir miktar sertliği koruyan başka bir yüzeyde yapılmalıdır. Seans boyunca uygun solunum teknikleri kullanılmalıdır. Sırt gerginliğini önlemek için dizlerin altına küçük bir yastık yerleştirilebilir

Karın Solunumu (3 tekrar)

İki elinizi karnınıza yerleştirin

Burnunuzdan karnınıza derin bir nefes alın (ellerinizle nasıl nefes aldığınızı hissedin)

Ağzınızdan nefes verin

Gün boyunca mümkün olduğunca sık nefes egzersizleri yapın

Ayak ve Bacak Egzersizleri (her biri 3-5 tekrar)

Ayak Sıkma (aynı anda değiştirerek ya da her iki ayakla)

Ayak parmaklarınızı kıvırın ve yaklaşık üç saniye sıkın

Ayak parmaklarını üç saniye rahatlat

Ayak parmaklarını yayın (aynı anda değiştirerek ya da her iki ayağınızla)

Ayak parmaklarını mümkün olduğunca uzatın ve yaklaşık üç saniye tutun

Ayak parmaklarını yaklaşık üç saniye rahatlatın

Ayak bileğini kıvırın (aynı anda değiştirerek ya da iki ayağınızla birlikte)

Ayak parmakları gövdeden uzağa bakacak şekilde ayak bileğini olabildiğince esnetin (diz arkası yerde kalmalı)

Yaklaşık üç saniye basılı tutun

Ayak parmakları bacağı gösterecek şekilde ayak bileğini ayak bileklerinde mümkün olduğunca esnetin

Yaklaşık üç saniye rahatlayın

Ayak bileği döndürme (aynı anda değiştirerek ya da her iki ayağınızla)

Ayağı, ayak bileğinde saat yönünde ve saat yönünün tersine döndür

Topuk Kaydırma

Topuğunu kalçalarınıza mümkün olduğunca yaklaştırın

Başlangıç pozisyonuna dönün ve bacağı değiştirin

El ve Diz Dokunuşu

Bir dizinizi kaldırın ve karşı elin avuç içini dizinize doğru itin.

Yaklaşık üç saniye basılı tutun

Yaklaşık üç saniye rahatlatın ve taraf değiştirin

Popo Kaldırma

Dizleri bükün ve ayaklarınızı yere düz yerleştirin

Kalçalarınızı yerden kaldırın ve yaklaşık üç saniye tutun

Kalçaları yere geri getirin ve yaklaşık üç saniye dinlenin

Yürüme

Yürüyüş, alt ekstremite lenfödemi için harika bir egzersizdir. Koşu bandı kullanıyorsanız, ağrı veya gerginliği önlemek için düşük bir ayarda tutun.

Her zaman normal bir yürüyüşle yürümeyi deneyin. Etkilenen bacağını sürüklemeyin ve topallamadan kaçının.

Çeviri: Mustafa Uludoğan Ph.D.

Ref:  Decongestive and Breathing Exercises for Lymphedema

Önceki Yazımız: Manuel Lenf Drenajı Nedir?

Sorularınızı altta bulunan yorum kısmına yazınız. En kısa sürede sorularınız cevaplanacaktır.